آیا دولت توان پرداخت نقدی یارانه ها را دارد؟

فرارو- علاوه بر انتقاداتی که تا به حال درباره طرح پرداخت نقدی یارانه ها مطرح بود، متعاقب بحران مالی جهان و به دنبال آن افت شدید قیمت نفت تردیدهای بسیاری در قبال توانائی دولت برای انجام این امر به وجود آمده است، این تردید ها به قدری قوی است که برخی معتقدند اگر روند نزولی قیمت نفت ادامه پیدا کند دولت به هیچ عنوان قادر به عملیاتی کردن این طرح نخواهد بود.
 
به گزارش فرارو، فارغ از اين بحث، بايد توجه كرد بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این عقیده اند كه تغيير روش پرداخت غيرنقدي فعلي به نقدي، هرگز به هدفمند شدن يارانه‌ها منجر نمي‌شود، بلكه تنها اتفاقي كه مي‌افتد آن است كه انتقال يارانه، اين بار در قالب نقدي صورت مي‌گيرد و تفاوت‌هاي اندك ارقام براي دو يا سه گروه تعريف شده نيز باعث خروجي خاصي نمي‌شود كه آن را يارانه هدفمند بناميم.

علاوه بر این پرداخت نقدی یارانه ها به مردم منجر به افزایش نقدینگی می شود که نتیجه آن بالارفتن شدید تورم است که برخی می گویند، تورم حاصله از افزایش نقدینگی نتیجه پرداخت نقدی یارانه ها را خنثی کرده و در نهایت سود چندانی برای مردم نخواهد داشت.

دبيرکل خانه کارگر در گفتگو با مهر، «پرداخت نقدي يارانه ها را به ضرر فقرا دانست» و اظهار کرد: «با اجراي طرح تحول اقتصادي يک پولشويي بزرگ در اقتصاد ايران روي خواهد داد.عليرضا محجوب در مورد تحليل خود از اجراي طرح تحول اقتصادي و پرداخت نقدي يارانه ها، گفت: ابتدا بايد اين سئوال مطرح شود که آيا اصولا دولت به مردم، يارانه هم مي دهد که قرار است آن را حذف کند يا نقدي پرداخت کند؟»

نماينده مردم تهران در مجلس افزود: «در جلسه کميسيون اجتماعي مجلس با وزير رفاه و معاونان اين وزارتخانه ، اين بحث ها مطرح شد. واقعيت اين است که يارانه ها فقط در مورد تعداد کمي از کالاهاي اساسي پرداخته مي شود، نه حاملان انرژي. 

نماينده مردم تهران گفت: «قيمت نفت در حال کاهش است و اگر همين روند ادامه پيدا کند، قيمت بين المللي آن از قيمت داخلي آن هم کمتر مي شود.»

محجوب تصريح کرد: «دولت حساب کرده است که بخاطر فروش حامل هاي انرژي و تبعات آن 180 هزار ميليارد تومان عوايد دارد و قصد دارد که بخشي از آن يعني کمتر از 50 هزار ميليارد تومان را در جامعه توزيع کند.»

محجوب اظهار داشت: «آنچه که به عنوان يارانه سوخت مطرح مي کنند، اساسا وجود ندارد. نقدي کردن يارانه ها به ضرر فقرا است، امروز سهم سوخت در سبد هزينه اي کارگران و اقشار ضعيف کمتر از 8 درصد است ولي با اجراي طرح تحول اقتصادي اين سهم به 40 درصد خواهد رسيد، ضمن اينکه ديگر هزينه هاي زندگي را نيز افزايش خواهد داد، ولي آيا دولت آماده است که حدود 110 هزار تومان به حقوق کارگران و اقشار ضعيف اضافه کند تا جبران اين وضعيت بشود؟ دبيرکل خانه کارگر ادامه داد: با اجراي طرح تحول اقتصادي يک پولشويي بزرگ در اقتصاد ايران روي خواهد داد و ارزش پول ملي از بين مي رود.» 

اما و اگر های نقدی کردن یارانه ها
گذشته از این، اما و اگر های فراوانی درباره این طرح وجود دارد، به خصوص با توجه به بحران اقتصادی حاکم در دنیا و کاهش شدید قیمت نفت و افزایش قیمت دلار به نظر می رسد که دولت برای انجام این طرح مشکلات فراوانی را پیش رو داشته باشد. براین اساس بانک مرکزی مامور شد تا آثار این سقوط را بر طرح تحول اقتصادی بررسی کند. 

زمانی که محمود احمدی نژاد طرح تحول اقتصادی را به عنوان جراحی بزرگ اقتصاد مطرح کرد قیمت هر بشکه نفت بیش از 140 دلار بود. 

به گزارش سرمایه، محاسبات مراکز ذی ربط از جمله معاونت برنامه ریزی ریاست جمهوری نشان می داد بیش از 100 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان و آشکار در سال در میان مردم توزیع می شود. (که تنها 30 درصد از این میزان به اقشار هدف برخورد می کند)

براین اساس به نظر می رسد، با توجه به قیمت های جدید با نفت 60 دلار، میزان یارانه های پنهان و آشکار را حدود یک دوم کاهش خواهد داد. به عبارتی مبنای توزیع نقدی یارانه ها، چنانچه نفت 60 دلاری تداوم داشته باشد، باید حدود 50 هزار میلیارد تومان باشد. برخی از کارشناسان این رقم را 30 هزار میلیارد تومان برآورد می کنند. مبنای این برآورد گفته رئیس کل بانک مرکزی است که معتقد است با توجه به شرایط جدید حدود 54 میلیارد دلار از درآمدهای ارزی تحقق پیدا نخواهد کرد.

اقدام رييس جمهور در تشكيل شورايي جهت بررسي تاثير بحران كنوني غرب بر اقتصاد ايران نشان دهنده اين است كه دولت نيز متوجه كارآمدي اين بحران با توجه به تصميمات متخذه خود شده است. اكنون دولت با اين واقعيت روبرو شده است كه نفت با كاهش قيمت 50 تا 60 درصدي روبروست و كاهش نفت اوپك به 63 درصد رسيده و اين زنگ خطري براي دولت نهم خواهد بود كه سياست هاي پولي و مالي انبساطي را اعمال كرده و اكنون قصد دارد يارانه ها را بين مردم توزيع كند، ضمن آنكه كسري بودجه دولت به نقل از مقامات ذي ربط نيز از رقم بالايي حكايت داشته و اكنون بايد حدود هشت ميليارد دلار ديگر بنزين وارد كشور شود.

همراهي اين مسائل در مجموع، دولت را در اجراي برنامه هايش ناتوان مي كند چراكه منبع تامين مالي همه مصارف و سرمايه گذاري هاي دولت، نفت است و اگر روزي درآمد نفتي نباشد، كليه طرح ها حتي توليدي و عمراني متوقف خواهد شد چرا كه مهمترين اثر درآمدهاي نفتي در بودجه كشورجلوه مي كند، 70 درصد بودجه به نفت وابسته است و بطور قطع با كسري روبرو مي شود .

ضمن آنكه بدليل كاسته شدن از درآمدهاي ارزي و بالا بودن واردات كه بسياري از نيازهاي كشور در ارتباط با آن است- حدود 81 درصد از واردات ايران كالاهاي سرمايه اي و يا واسطه اي است كه در توليد به مصرف مي رسد- در صورت متوقف شدن واردات، توليد نيز كاهش و در نهايت صادرات غير نفتي نيز افت خواهد كرد، از سوي ديگر صادرات پايه نفت خام ايران (مانند پتروشيمي) بدليل كاهش رشد اقتصادي و به تبع آن تقاضاي جهاني، كاهش پيدا مي كند. به اين ترتيب اقتصاد ايران از هر جهت ضربه پذير است، اما در زمينه بانك، بدليل سيستم بسته بانكي ايران و فقدان ارتباطات بين المللي بانك هاي ايران و جهان، ممكن است بحران مالي كنوني دنيا چندان به بانك هاي ايران ضربه وارد نكند، بانك هاي ايران اكثرا دولتي هستند و وجود پشتوانه دولتي براي بانك ها، اين اطمينان را به مردم مي دهد كه نظام بانكي ايران دستخوش تغيير نشود.

با توجه به این مسائل به نظر می رسد بحران مالی حاکم بر جهان و به دنبال آن کاهش شدید قیمت نفت، سدی محکم در برابر طرح پرداخت نقدی یارانه ها ایجاد کند. حال باید ببینیم نظر کارگرویژه دولت که برای بررسی تاثیر بحران مالی جهان بر اقتصاد ایران تشکیل شده است در مورد این مسئله خاص چیست.