درون خطرناک‌ترین جنگ باند‌های جهان

فرارو- درست پیش از ساعت هشت صبح ۲۹ مه "لوردی دنیس" به تماسی تلفنی پاسخ داد زنی به او اطلاع داد که به سر پسرش شلیک شده است. او شماره دنیس را پشت دفترچه یادداشت فرزندش پیدا کرده بود و از او خواست که سریعا به بیمارستان برود. دنیس وحشت زده به سمت بیمارستان پزشکان بدون مرز در جنوب غربی پورتو پرنس پایتخت هائیتی رفت. او از خود پرسید وضعیت پسر کوچک‌ترش چگونه است؟ آن‌ها از هم جدایی ناپذیر بودند و آن روز با یکدیگر به مدرسه رفته بودند. دنیس با رسیدن به بیمارستان هر دوی آنان را کنار هم در وضعیت کما دید. پزشکان گفتند: "به یکی از ناحیه سر و به دیگری از ناحیه قلب گلوله شلیک شده است". آن روز آن دو برادر فوت کردند. با این وجود، تقریبا دو هفته پس از آن پدرشان شرمسار است که اعتراف کند اجساد آنان هنوز در سردخانه نگهداری می‌شود، زیرا قادر به پرداخت هزینه مراسم خاکسپاری آنان نیست.

به گزارش فرارو به نقل از رولینگ استون، دنیس در محله فقیرنشین بِل ایر در پایتخت هائیتی زندگی می‌کند محله‌ای مخروبه با ساختمان‌های در حال ریزش که به عنوان کانون ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی شناخته می‌شود. او می‌گوید درآمدش در مغازه به اندازه‌ای بود که می‌توانست پسران اش را به مدرسه بفرستد تا آن که در سال ۲۰۱۹ میلادی تبهکاران مغازه او را با کوکتل مولوتف به آتش کشیدند و به پا و کشاله ران اش تیراندازی کردند. این آغاز جنگ وحشیانه باند‌های تبهکار بود.

دنیس در حال سیگار کشیدن می‌گوید: "این منطقه زمانی مکانی امن بود. اکنون "باربیکیو" در حال از بین بردن همه چیز است". به گفته دنیس و بازرسان هائیتی مرد پشت این اقدامات "جیمی کریزیر" ملقب به "باربیکیو" یک افسر پلیس سابق است که تبدیل به یکی از اعضای خانواده G۹ و متحدان آن قدرتمندترین فدراسیون باند تبهکار در کشوری شده که توسط باند‌های تبهکار اداره می‌شود. از زمان ترور "جوونل مویس" رئیس جمهور اسبق هائیتی نبردی برای برتری بین G۹ و G-Pep ائتلاف رقیب و دشمن اش در آن کشور ۱۲ میلیون نفری در حوزه کارائیب در جریان است و آنجا را در مارپیچ فاجعه باری از خشونت فرده برده است.

سازمان ملل می‌گوید این وضعیت هائیتی را به کشوری شبیه به کشور‌های جنگ زده تبدیل کرده است. باند‌های تبهکار در حال حاضر نزدیک به ۹۰ درصد پایتخت آن کشور را تحت کنترل دارند و به تفنگ‌های تهاجمی ساخت امریکا مجهز می‌باشند. نرخ قتل در آن کشور در تابستان سال جاری حدود ۱۱۵ درصد افزایش یافت و آدم ربایی به بالاترین حد خود رسیده است. بیمارستان‌ها و مدارس تعطیل شده‌اند در حالی که اکثر آژانس‌های امدادی بزرگ به طور کلی قادر به امدادرسانی نیستند. "رابرت فاتون" استاد دانشگاه ویرجینیا می‌گوید: "این بدترین چیزی است که من تا به حال دیده‌ام: فروپاشی کامل دولت. صراحتا من راهی برای خروج از این وضعیت نمی‌بینم".

"آریل هنری" نخست وزیر موقت هائیتی بار‌ها خواستار تشکیل نیرویی چد ملیتی برای در هم شکستن قبضه قدرت باند‌های تبهکار شده، اما تا به امروزهیچ یک از نیرو‌های چند ملیتی در آن کشور مستقر نشده اند. در حالی که هیچ مقام منتخبی بر سر کار نمانده و ناامنی برای برگزاری انتخابات بسیار زیاد می‌باشد دموکراسی در آن کشور عملا فلج شده است. شکار افراد توسط اوباش قمه دار در خیابان و به آتش کشیده شده شان به پدیده‌هایی عادی در زندگی روزمره در هائیتی تبدیل شده اند.

کارشناسان اتفاق نظر دارند که وضعیت در هائیتی به سوی هرج و مرج بیش‌تر سوق پیدا خواهد کرد و غیرنظامیان هزینه این وضعیت را متحمل خواهند شد. یکی از ساکنان هائیتی می‌گوید: "شما نمی‌دانید چه زمانی ممکن است یک گلوله سرگردان به سرتان اصابت کند".

باربیکیو با قاطعیت می‌گوید: "من G۹ را برای مبارزه با این سیستم استثمارگر ایجاد کردم همه برای یکی و یکی برای همه. ما یک گروه مسلح با ایدئولوژی هستیم. ما از اسلحه خود برای اعمال فشار بر دولت استفاده می‌کنیم. این یک مبارزه اجتماعی است".

لقب باربیکیو باعث ترس و تمجید او می‌شود بسته به این که یک فرد در کدام قسمت هائیتی زندگی کند. کریزیر و حامیان اش اصرار دارند که گروهشان سنگری در برابر باند‌های غارتگر است که مدت‌هاست کار‌های کثیف سیاستمداران و نخبگان هیئت حاکمه را انجام داده اند. با این وجود، از دید ساکنان بل ایر و اعضای گروه رقیب G-Pep او مردی است که لولوخورخوره و مایه وحشت و ترس قلمداد می‌شود و باعث شده تا هیچ کس خواب راحتی نداشته باشند. گروه‌های حقوق بشری ادعا می‌کنند که کریزیر پشت مجموعه قتل عام‌هایی است که به سال ۲۰۱۷ بازمی گردد و صد‌ها نفر بر اثر آن کشته و ناپدید شدند و ایالات متحده و سازمان ملل متحد را به تحمیل تحریم‌ها علیه او واداشت.

بر اساس گزارش شبکه ملی دفاع از حقوق بشر (RNDDH) خشونت در بل ایر در زمستان گذشته با کشته یا مفقود شدن حداقل ۱۴۸ نفر و سوختن بیش از ۶۰ خانه پایان یافت.

خشونت بی امان و فقر باعث مهاجرت مردم هائیتی به کشور‌های دیگر و ارائه درخواست پناهندگی از سوی آنان در خارج از کشور شده است. ورود بیش از ۱۰۵ هزار شهروند هائیتی توسط مقام‌های امریکایی در مرز جنوبی در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۳ میلادی گزارش شده که تقریبا دو برابر بیش از سال گذشته است. کارشناسان هشدار می‌دهند اگر گرسنگی و ناامنی در هائیتی کماکان به شکلی رو به وخامت افزایش یابد ایالات متحده ممکن است با "زمین لرزه‌ای از هجوم مهاجران هائیتی" مواجه شود.

این وضعیت از آن جهت مهم است که انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده سال آینده برگزار می‌شود و موضوع مهاجرت یکی از مسائل مهم مطرح شده توسط نامزد‌های انتخاباتی خواهد بود. "دونالد ترامپ" رئیس جمهور وقت امریکا در سال ۲۰۱۷ میلادی سیاستی را که به حدود ۶۰۰۰۰ هائیتی در معرض خطر اجازه می‌داد در ایالات متحده زندگی و کار کنند کنار گذاشت و بعدا از هائیتی و کشور‌های آفریقایی به عنوان "کشور‌های کثیف" یاد کرد. اگرچه ایالات متحده بزرگترین اهداکننده کمک‌های بشردوستانه به هائیتی است بایدن از زمان روی کار آمدن دست کم ۲۰۰۰۰ پناهجوی هائیتی را اخراج کرده است. بایدن برنامه پذیرش مشروط مهاجران را در سال جاری گسترش داد که به هائیتی‌ها اجازه می‌دهد در صورت برخورداری از حامی مالی و رعایت سایر پیش شرط‌ها به ایالات متحده بروند، اما تاکنون ۲۱ ایالت برای جلوگیری از این برنامه شکایتی را مطرح کرده اند.

با تشدید فروپاشی هائیتی و بی میلی کشور‌های غربی برای رهبری یا مشارکت معنادار در یک ماموریت ثبات وضعیت ایجاد شده می‌تواند پیامد‌های ژئوپولیتیکی گسترده تری داشته باشد. چنین موضعی از سوی کشور‌های غربی به شبکه‌های تبهکار که اکثرا در کار قاچاق کوکائین هستند این پیام را ارسال می‌کند که می‌توانند جسورتر شوند. هم چنین، این موضع فضا را برای رقبای آمریکایی مانند چین و روسیه باز می‌کند تا نفوذ خود را در نیمکره غربی تقویت کنند.

دنیس پس از کشته شدن پسران اش اعضای خانواده اش را به اردوگاهی در مرکز شهر انتقال داد و گهگاه برای جمع‌آوری وسایل به محله قدیمی اش باز می‌گردد. او گره‌ای از کیسه زباله مملو از وسایل شخصی پسران به قتل رسیده اش را باز می‌کند: یک کوله پشتی، دفترچه‌های فرسوده، و لباس‌هایی که در آخرین روز زندگی شان پوشیده بودند. بوی تعفن عرق و خون اتاق را پر کرده است.

پسر ۱۱ ساله او کمربند آبی کاراته داشت و می‌خواست در آینده بازیکن فوتبال شود. پل ۱۳ ساله پسر دیگرش قصد داشت روزنامه نگار شود. دنیس می‌گوید:" هرچه داشتم برای آنان بود، اما همیشه به آنان می‌گفتم که روی من حساب نکنند، زیرا مردم در این کشور هر روز در حال کشته شدن هستند".

صدای شلیک گلوله در پشت بام‌ها شنیده می‌شود. غروب در حال از راه رسیدن است. دنیس می‌گوید: "احساس می‌کنم یک مرده متحرک هستم. هیچ کس نباید در هائیتی باشد، زیرا هیچ کس در امان نیست. باربیکیو یک خون آشام است مردی که از خون تغذیه می‌کند".

در یک صبح یکشنبه در ناحیه دلماس قلب تحت قلمروی G۹ باربیکیو با قدی کوتاه و چهره‌ای خشن با پوشیدن کت و شلوار تماما مشکی و زنجیر طلایی با آویز فراماسون توضیح می‌دهد که چگونه یکی از سربازان تحت امرش توسط تهبکاران متحد G-Pep که به ادعای او آتش بس را نقض کرده بودند کشته شد. او می‌گوید: "به یاد داشته باشید که من خدا نیستم و نمی‌توانم او را به زندگی بازگردانم. می‌خواهم همه بدانند که در نبرد برای تغییر این کشور جان‌های بسیاری از دست خواهد رفت. بدانید که من در کنار شما هستم و همیشه در کنار شما خواهم بود".

G۹ بخشی از شجره طولانی گروه‌های مسلح در هائیتی است که مانند مافیا عمل می‌کنند. به طور سنتی بودن در کنار آنان می‌تواند محافظت، پول، غذا و وسیله‌ای برای زنده ماندن یک فرد محسوب شود. با این وجود، کریزیر و دیگر رهبران تبهکار از حامیان سابق شان که از نظر سیاسی با آنان مرتبط بودند جدا شده اند. فاتون می‌گویند: "اکنون باند‌ها استقلال، قدرت و سلاح‌های بیش تری دارند بنابراین تهدیدی برای هر دولت تشکیل شده‌ای محسوب می‌شوند. آنان برای خود تبدیل به یک قدرت مجزا شده اند".

کریزیر با معرفی خود به عنوان یک "رابین هود" لفظی‌هایی را علیه نخبگان حاکم بر هائیتی مطرح می‌کند. او نوزادان را می‌بوسد و به کودکان اسکناس می‌دهد. او در قبرستان هنگام دفن اجساد به سربازان اش می‌گوید:"به یاد داشته باشید شما از خاک هستید و به خاک باز خواهید گشت".

"جوسلین الکسیس" ۶۵ ساله ساکن دلماس می‌گوید کریزیر را دوست دارد؛ و می‌گوید: "باربیکیو باید رئیس جمهور شود". او که همواره ساکن آن منطقه بوده خانه اش توسط باند‌های تبهکار رقیب سوزانده شد. او می‌گوید آنان مانند ویروس در حال تکثیر هستند. جوسلین می‌گوید کریزیر را دوست دارد، زیرا او از همگان مراقبت می‌کند. او می‌گوید: "کریزیر هزینه مدرسه، غذا، مراقبت از بیماران و کرایه خانه را برای ما می‌پردازد به معنای واقعی کلمه هزینه همه چیز. او علیه ما از خشونت استفاده نمی‌کند".

منطقه تحت قلمروی باربیکیو به نسبت مناطق فقیرنشین دیگر تمیزتر است. پیاده رو‌ها چندان کثیف نیستند. دیوار‌های سفید کاری شده اجازه داده اند هنر گرافیتی سفارشی به نفع کریزیر خودنمایی کند و تصویر او شبیه به چه گوارا کشیده شده است.

کریزیر ۱۴ سال افسر پلیس بود. یک نشان روی مچ دست او خالکوبی شده و همراه با مسلسل مورد علاقه اش به او نظم و انضباط را آموخته است. این کار او را زنده نگهداشته و قلمرو تحت کنترل اش دست نخورده باقی مانده است. او سلسله مراتب سازمان یافته‌ای از کاپیتان‌ها و سربازان دارد و موجودی دقیق زرادخانه تسلیحاتی اش را می‌داند.

کریزیر نمی‌گوید که پول یا اسلحه خود را از کجا می‌آورد. او فقط می‌گوید تعداد زیادی اسلحه دارد. او می‌گوید: "هر روز سلاح‌های بیش تری به کشور سرازیر می‌شود".

در گزارشی منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد ایالات متحده به عنوان سرچشمه سرازیر شدن اسلحه به هائیتی معرفی شده است. در گزارش اشاره شده که تسلیحات از فلوریدا به هائیتی انتقال می‌یابند. کریزیر یک افسر پلیس سابق مانند یک فئودال بر قلمروی خود حکومت می‌کند. باربیکیو می‌گوید: "اگر من یک قاتل و آدم ربا بودم این مردم از من نفرت داشتند. چگونه می‌توانم آنان را به قتل برسانم؟ این‌ها مردم من هستند".

برخلاف تصور عموم لقب "باربیکیو" به دلیل آتش زدن اماکن توسط او به وی داده نشده بلکه بدان خاطر او را به این نام می‌شناسند که مادرش مرغ باربیکیو می‌فروخت. پدرش زمانی که او کوچک بود فوت کرد. او پس از تحصیل در رشته علوم رایانه در کالج در سال ۲۰۰۴ میلادی به پلیس پیوست. در آن زمان باند‌های مسلح علیه دولت وقت هائیتی اقدام کردند. پس از سقوط دولت وقت، نیرو‌های نیروی چند ملیتی به رهبری ایالات متحده مداخله کردند. با این وجود، باند‌های تبهکار به سرعت تکثیر می‌شدند.

هائیتی هم چنان فقیرترین کشور در نیمکره غربی می‌باشد که گرفتار بلایای طبیعی بوده است. پس از زلزله سال ۲۰۱۰ میلادی که بیش از ۲۰۰۰۰۰ نفر را از بین برد و آن کشور را به زانو درآورد بیش از ۱۳ میلیارد دلار کمک خارجی به هائیتی سرازیر شد. با این وجود، آن پول به جیب هیئت حاکمه غارتگر آن کشور رفت. در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶ میلادی نزدیک به ۲ میلیارد دلار از یک برنامه وام نفتی تحت حمایت ونزوئلا در هائیتی با اختلاس همراه شد. نخست وزیر و یک رئیس جمهور سابق در میان ده‌ها مقام دولتی منتخب و انتصابی هستند که در طرح‌های فساد، پولشویی، قاچاق اسلحه و قاچاق مواد مخدر دست داشته اند. این کشور هم چنان یک نقطه انتقال کوکائین کلمبیایی به مقصد ایالات متحده بوده است. افزایش هزینه‌ها برای تامین نیاز‌های اساسی مانند سوخت و غذا الیگارش‌هایی که اقتصاد هائیتی را کنترل می‌کردند ثروتمندتر ساخت.

باربیکیو از پلیس اخراج و حکم بازداشت اش صادر شد. او متهم به دست داشتن در کشتار علیه مردم معترض شده بود. زمانی که او G۹ را در اواسط سال ۲۰۲۰ میلادی تشکیل داد در قتل عام‌های دیگری نیز دست داشت. او مناطق تحت قلمروی خود را گسترش داد. ترور "جوونل مویس" رئیس جمهور هائیتی در اتاق خواب اش در ۲۰۲۱ میلادی ضعف دولت آن کشور را آشکار ساخت و G۹ خلاء قدرت را پر کرد.

باند‌ها به کاروان دولتی تیراندازی کردند و مراسم رسمی را مختل کردند و نخست وزیر هنری را مجبور به فرار ساختند. با این وجود، کوریزیر هرگونه نقش داشتن در قتل عام را رد می‌کند. او می‌گوید ۹۵ درصد از اتهامات مطرح شده علیه اش دروغ هستند و اصرار دارد این اتهامات بخشی از تلاش هماهنگ نخبگان هائیتی، طبقه سیاسی حاکم و گروه‌های حقوق بشری برای بدنام کردن او به دلیل جرات اش به منظور به چالش کشیدن نظم مستقر هستند.

او می‌گوید: "این کشور پنج دهه است که درفساد غرق شده و الیگارش‌های فاسد ثروت کشور را به جیب زده و با سیاستمداران برای حفظ منافع شان به هر قیمتی توطئه می‌کنند. هر چه بی ثباتی بیش‌تر باشد آنان ثروتمندتر می‌شوند". کوریزیر می‌گوید: "مویس در ابتدا عروسک خیمه شب بازی سیستم بود، اما بعدا متوجه شد بزرگترین مانع برای اصلاحات الیگارش‌ها هستند. او می‌گوید مویس مبارزه با آنان را آغاز کرد و به همین دلیل ترور شد."

او می‌گوید: "تفاوت بین G۹ و سایر گروه‌های مسلح آن است که ما هرگز در جوامع خود آدم ربایی، تجاوز یا سلاخی نمی‌کنیم. ما به قلمرو جدید نیاز نداریم. هدف ما پول نیست بلکه هائیتی جدید است".

با این وجود، اتهامات در مورد ارتکاب موارد قتل علیه شخص او و باندش در حال افزایش است. او می‌گوید:"هر اقدامی مستحق پاسخ است. باند‌های G-Pep از بل ایر همراه با متحدان شان به ما حمله کردند و ما به آنان ضربه زدیم و فورا این کار را انجام دادیم. ما نمی‌دانیم چه تعداد کشته و زخمی در سمت آنان وجود داشته است. تنها چیزی که می‌دانیم این است که پاسخ دادیم".

پیر بوتو یک مورخ ۷۴ ساله عینکی و وزیر آموزش سابق که ۱۰ روز را در اسارت G-Pep گذراند به "رولینگ استون" می‌گوید: "تمام تبهکاران در فقر متولد و بزرگ شدند. فقر در اینجا تبدیل به یک بیماری اجتماعی شده است. آنان سلاح حمل می‌کنند تا بدبختی خود را حل کنند. این گونه می‌توانند با دیگران برابر باشند. ما نخبگانی داریم که غریزه بسیار اکتسابی برای کسب ثروت دارند. مردم سوال می‌پرسند و دولت قادر به پاسخگویی به آنان نیست. وقتی جامعه در آستانه فروپاشی است و بدیلی وجود ندارد هیولا‌ها به وجود می‌آیند".

با عمیق‌تر شدن بحران هائیتی ایالات متحده عمدتا صرفا تماشاگر اوضاع آن کشور بوده است. فاتون می‌گوید: "هائیتی برای ایالات متحده یک کشور استراتژیک محسوب نمی‌شود و فقط تا آنجا مهم قلمداد می‌شود که مرتبط با مسئله مهاجران باشد. دولت بایدن با توجه به جنگ‌های در جریان در اوکراین و خاورمیانه و شکست مداخلات قبلی تحت رهبری امریکا برای حل مشکلات هائیتی رسیدگی به وضعیت آن کشور را در اولویت قرار نمی‌دهد و آنجا را پرونده‌ای حاشیه‌ای برای بررسی قلمداد می‌کند".