در پس شعله ور شدن درگیری ارمنستان و آذربایجان چیست؟

فرارو- بر اساس گزارش‌ها، ده‌ها سرباز ارمنی در جریان درگیری‌های مرزی مجدد بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان کشته شده‌اند. این بدترین درگیری از زمان درگیری دشمنان متخاصم در جنگ سال ۲۰۲۰ میلادی بر سر منطقه مورد مناقشه قره باغ کوهستانی بوده است. پس از چندین ساعت درگیری شدید مرزی در شبانه روز سه شنبه ارمنستان از رهبران جهان درخواست کمک کرد و اعلام نمود که نیروهای جمهوری آذربایجان در تلاش برای پیشروی در خاک ارمنستان هستند. «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان از رهبران جهان خواستار «واکنش کافی» به «اقدامات تجاوزکارانه جمهوری آذربایجان» شده است. روسیه نزدیک‌ترین متحد ارمنستان اعلام کرد که این دو رقیب تاریخی (ارمنستان و جمهوری آذربایجان) را متقاعد کرده که با آتش بس سریع موافقت کنند.

چه اتفاقی رخ داده است؟

به گزارش فرارو به نقل از الجزیره، ارمنستان اعلام کرد که نیروهای جمهوری آذربایجان کمی پس از نیمه شب مواضع نظامی ارمنستان را در شهرهای گوریس، سوتک و جرموک، با توپخانه و سلاح‌های گرم کالیبر بزرگ گلوله باران کردند. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان ارمنستان را به «اقدامات خرابکارانه بزرگ» در نزدیکی مناطق داشکسان، کلباجار و لاچین در مرز دو کشور متهم کرد و اشاره داشت که این کشور از طریق خمپاره زیر آتش قرار گرفته است.

«النور ممدوف» معاون وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان گفته است: «ارمنستان از چند هفته پیش مواضع نظامی آذربایجان را گلوله باران کرده است. این گلوله باران در چند روز گذشته تشدید شده است. ارمنستان شروع به گردآوری و استقرار تسلیحات سنگین در امتداد مرز بین ارمنستان و آذربایجان کرده است. آن چه یک شبه اتفاق افتاد نتیجه اقدامات تحریک‌آمیز گسترده ارتش ارمنستان علیه مواضع آذربایجان و هم چنین گلوله باران زیرساخت‌های کارکنان و غیر نظامی آذربایجانی بوده است».

به گفته پاشینیان ۴۹ سرباز ارمنی در جریان درگیری‌های اخیر کشته شده‌اند که انتظار می‌رود این تعداد افزایش یابد. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد که در جریان درگیری‌های شبانه روز گذشته ۵۰ نفر از نظامیان این کشور کشته شدند.

رهبران جهان چه واکنشی از خود نشان دادند؟

ترکیه متحد نزدیک جمهوری آذربایجان از ایروان خواست تا اقدامات تحریک‌آمیز خود را علیه باکو متوقف سازد. «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه در توئیتر نوشت که ارمنستان باید «بر مذاکرات صلح و همکاری» با همسایه‌اش تمرکز کند. «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه ایالات متحده گفت که واشنگتن عمیقا نگران گزارش‌های مربوط به این حملات است و خواستار «پایان فوری هرگونه خصومت نظامی» شد و افزود که «هیچ راه حل نظامی‌ای برای این درگیری وجود ندارد». روسیه اعلام کرد که افزایش درگیری‌ها «بسیار نگران» است. «شارل میشل» رئیس شورای اروپا گفت که اتحادیه اروپا «آماده تلاش برای جلوگیری از تشدید بیشتر تنش است» و افزود که «هیچ جایگزینی برای صلح و ثبات در منطقه وجود ندارد».

آیا آتش بس حاصل شده است؟

وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که موفق شده آتش بسی را که از ساعت ۹ صبح به وقت مسکو (۰۶:۰۰ به وقت گرینویچ) آغاز شده برقرار سازد. این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما انتظار داریم که توافقی که در نتیجه میانجیگری روسیه در مورد آتش بس حاصل شده به طور کامل اجرا شود».

پیشینه درگیری ارمنستان و جمهوری آذربایجان چیست؟

مرکز درگیری میان جمهوری‌های شوروی سابق منطقه بسیار مورد مناقشه قره باغ کوهستانی است جایی که دو جنگ در دهه ۱۹۹۰ میلادی و اخیرا در سال ۲۰۲۰ میلادی روی داده است. این منطقه در سطح بین المللی به عنوان قلمروی جمهوری آذربایجان شناخته می‌شود، اما دارای جمعیت با قومیت ارمنی است که یا خواستار جدایی و استقلال و یا پیوستن به ارمنستان هستند. جمهوری آذربایجان بر این باور است که قومیت ارمنی به طور غیر قانونی سرزمین آن کشور را اشغال کرده است.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی به دنبال درگیری جدایی طلبان ارمنی با جمهوری آذربایجان دست کم ۳۰ هزار نفر در جریان درگیری‌ها کشته شدند. جنگ شش هفته‌ای در سال ۲۰۲۰ میلادی بر سر قره باغ دست کم ۶۵۰۰ کشته برجای گذاشت و با میانجی‌گری روسیه آتش بس پایان یافت. بر اساس مفاد قرارداد آتش بس، ارمنستان بخش‌هایی از سرزمین‌هایی را که برای دهه‌ها تحت کنترل خود داشت واگذار کرد و مسکو حدود ۲۰۰۰ نیروی حافظ صلح روسی را برای نظارت بر آتش بس شکننده در منطقه مستقر ساخت.