مرموزترین سلول‌های بدن مان به ما تعلق ندارند/ شما تکه‌هایی از مادرتان و شاید مادر بزرگ، خواهر و برادر و خاله و دائی تان را حمل می‌کنید

فرارو- حدود ۲۴ سال پیش "دایانا بیانچی" با میکروسکوپ به قطعه‌ای از تیروئید انسان نگاه کرد و چیزی را دید که فورا باعث تعجب اش شد. نمونه از زنی بود که کروموزوم XX داشت. با این وجود، بیانچی از طریق لنز میکروسکوپ درخشش غیرقابل انکار کروموزوم‌های Y را مشاهده کرد. او می‌گوید:"به وضوح بخشی از تیروئید او کاملا مذکر بود".

به گزارش فرارو به نقل از آتلانتیک، بیانچی مشکوک بود که دلیل مشاهده کروموزوم‌های Y بارداری آن زن بوده است. سال‌ها پیش این بیمار جنین نر را حمل کرده بود که سلول هایش در مقطعی از رحم خارج شده بودند. آن سلول‌ها در تیروئید مادرش و تقریباً به طور قطع یک دسته از اندام‌های دیگر قرار گرفتند و هویت و عملکرد سلول‌های زنانه‌ای را که آن‌ها را احاطه کرده بودند گرفتند تا بتوانند همزمان کار کنند. بیانچی با تعجب گفت: "تیروئید او به طور کامل توسط سلول‌های پسرش بازسازی شده بود".

پرونده این زن منحصر بفرد نبود. تقریبا هر بار که جنین لانه گزینی و شروع به رشد می‌کند تکه‌هایی از خود را به داخل بدنی که در آن قرار دارد می‌فرستد. رسوبات دست کم از هفته‌های چهار یا پنج بارداری آغاز شده و تقریبا در هر بخش از آناتومی ما که دانشمندان آن را بررسی کرده‌اند از جمله در قلب، ریه‌ها، سینه‌ها، روده بزرگ، کلیه‌ها، کبد، مغز، مستقر می‌شوند.

سلول‌ها ممکن است برای دهه‌ها یا حتی همان طور که بسیاری از دانشمندان گمان می‌کنند برای یک عمر باقی بمانند، رشد کنند و تقسیم شوند و در فردی که آنان را آبستن کرده جذب شوند. "جی. لی نلسون" از مرکز سرطان فرد هاچینسون در سیاتل می‌گوید: "تقریباً می‌توان آن‌ها را پیوند عضو اصلی تکامل در نظر گرفت. میکروکایمریسم ممکن است رایج‌ترین روشی باشد که در آن سلول‌های ژنتیکی یکسان بالغ می‌شوند و همزمان در داخل دو بدن رشد می‌کنند".

این انتقالات بین نسلی دو طرفه هستند. با عبور سلول‌های جنینی از جفت به بافت‌های مادر تعداد کمی از سلول‌های مادر به بافت‌های جنین مهاجرت می‌کنند جایی که می‌توانند تا بزرگسالی باقی بمانند. بنابراین، مبادله ژنتیکی ممکن است چندین بار در طول زندگی رخ دهد.

برخی از محققان بر این باورند که افراد ممکن است موزاییک‌های مینیاتوری بسیاری از اقوام شان از طریق زنجیر بارداری باشند: خواهر و برادر بزرگ ترشان یا مادربزرگ مادری شان و یا هر دائی و خاله‌ای که ممکن است مادربزرگ شان قبل از تولد مادرشان باردار شده باشد. مثل این است که شما تمام خانواده خود را در درون خود حمل می‌کنید.

تصور می‌شود که هر فردی که جنینی را حمل کرده است حتی برای مدت کوتاهی و هر کسی که تا به حال در رحم زندگی کرده تاثیر می‌گذارد. به نظر می‌رسد پستانداران دیگر از جمله موش، گاو و سگ نیز در اطراف این میراث سلولی حرکت می‌کنند. با این وجود، "سینگ سینگ وی" ایمنولوژیست و متخصص اطفال در بیمارستان کودکان سینسیناتی می‌گوید:"سلول‌های قرض گرفته شده همیشه در نقاط یکسان یا به همان تعداد ظاهر نمی‌شوند. در بسیاری از موارد تصور می‌شود که سلول‌های میکروکایمریک در غلظت‌هایی در حدود یک در ۱ میلیون وجود دارند سطوحی که برای بسیاری از سنجش‌های بیولوژیکی نزدیک یا در مرز تشخیص هستند".

برخی از دانشمندان استدلال کرده اند که سلول‌های بسیار پراکنده و ناسازگار احتمالا نمی‌توانند اثرات معناداری داشته باشند. حتی در میان محققان عرصه میکروکایمریسم فرضیه‌های مربوط به کاری که این سلول‌ها انجام می‌دهند اگر اصلا انجام بدهند بسیار بحث برانگیز می‌باشند. با این وجود، بسیاری از متخصصان معتقدند که سلول‌های میکروکایمریک صرفا مسافران غیرفعال نیستند بلکه در دریای ژنومی دیگران سرگردان می‌باشند. آن سلول‌ها موجودات ژنتیکی متمایز در یک اقامتگاه خارجی هستند با انگیزه‌های تکاملی خود که ممکن است با انگیزه صاحبخانه شان در تضاد باشد و ممکن است بر بسیاری از جنبه‌های سلامت تاثیر بگذارند: حساسیت ما به بیماری‌های عفونی یا خودایمنی، موفقیت در بارداری و شاید حتی بر روی رفتار. اگر معلوم شود که این سلول‌ها به اندازه‌ای که برخی دانشمندان معتقدند مهم هستند ممکن است یکی از دست کم گرفته شده‌ترین معماران زندگی بشر باشند.

در حال حاضر محققان نکاتی را کشف کرده اند که این سلول‌های سرگردان در حال انجام چه کاری هستند. برای مثال، مطالعاتی صورت گرفته بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که میکروکایمریسمی که نوزادان در دوران بارداری به ارث می‌برند ممکن است به تنظیم دقیق سیستم ایمنی آنان کمک کند و بدن نوزاد را در برابر عفونت‌های ویروسی مقاوم کند. با بالا رفتن سن آن جوندگان سلول‌های مادرشان ممکن است به پایان بارداری خود کمک کند و به آنان کمک می‌کند تا جنین را که از DNA نیمه خارجی تشکیل شده به جای یک تهدید ناآشنا خوش خیم قلمداد کنند.

"ویلیام بورلینگهام" متخصص پیوند در دانشگاه ویسکانسین در مدیسن می‌گوید به طور مشابه میکروکایمریسم ارثی به توضیح این که چرا برخی مطالعات نشان داده‌اند که افراد در پذیرش اعضای بدن از مادرشان بهتر از پدرشان عمل می‌کنند کمک کند. بورلینگهام در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی یک بیمار پیوند کلیه را درمان کرد که به طور ناگهانی دارو‌های سرکوب کننده سیستم ایمنی خود را متوقف کرده بود حرکتی که باید باعث رد اندام جدید توسط بدن اش می‌شد.

با این وجود، بورلینگهام به می‌گوید: "حال آن بیمار خوب بود. کلیه بیمار از مادرش گرفته شده بود که سلول‌هایش هنوز در خون و پوست اش در گردش بودند. وقتی بدن او با بافت‌های پیوند شده مواجه شد تازه واردان را بیش‌تر شبیه به هم دید".

حتی سلول‌های جنینی که در دوران بارداری به درون مادر می‌پیچند ممکن است سلامت کودک را تقویت کنند. "دیوید هیگ" زیست شناس تکاملی در هاروارد باور دارد که این سلول‌ها ممکن است برای استخراج بهینه منابع از مادر در نقاط مختلف مستقر شوند: در مغز برای جلب توجه بیش تر، در پستان برای تحریک تولید بیش‌تر شیر و در تیروئید برای جذب گرمای بیشتر بدن.

او می‌گوید سلول‌ها ممکن است با باروری مادر نیز مرتبط باشند و فاصله بین زایمان‌ها را افزایش دهند تا مراقبت بی‌وقفه تری به نوزاد بدهند. در واقع، نمایندگان جنین می‌توانند به عنوان خبرچین برای فرزندان آینده که در همان رحم زندگی می‌کنند خدمت کنند.

اگر جنین‌های بعدی ارتباط زیادی بین خود و خواهر و برادر‌های بزرگ ترشان تشخیص ندهند ممکن است به جای گذاشتن چیز‌های اضافی برای خواهر و برادر‌های آینده که ممکن است پدر آن‌ها نیز با متفاوت از پدر آنان باشد هنگام جذب مواد مغذی از بدن مادرشان حریص‌تر شوند.

شناسایی مزایای میکروکایمریسم برای مادران دشوراتر بوده است. یکی از احتمالات آن است که هر چه سلول‌های جنینی به طور کامل به بدن مادر نفوذ کنند او بهتر می‌تواند بافت جنین خود را تحمل کند و احتمال سقط جنین یا زایمان پرخطر را کاهش دهد. در واقع، می‌توان آن را بیمه نامه یک کودک برای مادر قلمداد کرد.

در آن صورت هر چه فرد با همسر مشابه باردار شود عوارض بارداری مانند پره اکلامپسی* نادرتر می‌شود. هنگامی که مادران فرستاده‌های سلولی را برای نوزادان خود می‌فرستند ممکن است بتوانند خواب آلودگی کودک را کاهش دهند یا عصبانیت او را مهار کنند.

ممکن میکروکایمریسم همیشه با مادران مهربان نباشد

نلسون و پژوهشگران دیگر دریافته اند که احتمال ابتلا به انواع خاصی از بیماری‌های خود ایمنی در دراز مدت در زنان دارای سلول‌های جنینی بیش‌تر افزایش می‌یابد شاید به این دلیل که سلول‌های فرزندان شان به اشتباه توسط برخی از اندام‌های پس از زایمان به عنوان مهاجمان ناخواسته ارزیابی می‌شوند. در آزمایش‌های صورت گرفته بر روی موش‌ها شواهدی یافت شده که نشان می‌دهند سلول‌های میکروکایمریک جنین ممکن است آنتی بادی‌هایی تولید کنند که می‌توانند به سلول‌های مادر حمله نمایند. با این وجود، وضعیت از این نیز پیچیده‌تر است. نلسون در مورد سلول‌های جنینی در هم تنیده می‌گوید: "فکر نمی‌کنم آن‌ها بازیگران بدی باشند". او و همکاران اش هم چنین دریافته اند که سلول‌های جنینی ممکن است گاهی اوقات در برابر خود ایمنی محافظت کنند که منجر به کاهش برخی از بیماری‌ها مانند آرتریت روماتوئید در طول بارداری و مدت کوتاهی پس از آن شود.

در زمینه‌های دیگر نیز سلول‌های جنینی ممکن است به مادر هم کمک کنند و هم آسیب برسانند یا آن که اصلا نه آسیبی و نه کمکی را به همراه نداشته باشند. سلول‌های میکروکایمریک مشتق از جنین در حال سفر به بافت‌های قلبی موش‌هایی هستند که حملات قلبی اواسط بارداری را تجربه کرده اند و هم چنین در لوزالمعده موش‌های دیابتی تازه مادر شده نشسته و در داخل تومور‌های انسانی و زخم اسکار سزارین پنهان شده اند. با این وجود، دانشمندان مطمئن نیستند که سلول‌های خارجی باعث آسیب می‌شوند یا خیر.

پاسخ دادن به این پرسش بسیار دشوار است، زیرا مطالعه سلول‌های میکروکایمریک بسیار چالش برانگیز است. آن سلول‌ها ممکن است در همه ما وجود داشته باشند، اما هنوز نادر هستند و اغلب در بافت‌های داخلی غیرقابل دسترسی پنهان هستند. محققان هنوز نمی‌توانند بگویند که سلول‌ها به طور فعال در مکان‌های از پیش تعیین شده مستقر می‌شوند یا توسط سلول‌های مادر به اندام‌های خاصی کشیده می‌شوند یا صرفا جریان طبیعی خون را به مثابه رسوبات رودخانه دنبال می‌کنند.

هم چنین، هیچ اتفاق نظری در مورد میزان میکروکایمریسم که یک بدن می‌تواند تحمل نماید وجود ندارد. با این وجود، در صورتی که سلول‌های میکروکایمریک نقشی در موفقیت خودایمنی یا تولید مثل داشته باشند ظرفیت بالقوه درمان‌ها نیز می‌تواند بسیار زیاد باشد.

بورلینگهام می‌گوید یک گزینه ممکن است تزریق سلول‌های مادر به بیماران پیوند عضو باشد که می‌تواند مانند سفیران کوچک بدن را به پذیرش هرگونه بافت جدید ترغیب کند. درمان‌های الهام گرفته از میکروکایمریسم می‌توانند به کاهش بار ناشی از بارداری‌های پرخطر کمک کنند که به نظر می‌رسد بسیاری از این درمان‌ها توسط بدن مادر ایجاد می‌شوند که پاسخ ایمنی تهاجمی نامناسبی را ایجاد می‌کند. ویژگی‌های بنیادین این سلول‌ها حتی می‌تواند به محققان در طراحی درمان‌های بهتر برای بیماری‌های ژنتیکی در رحم کمک کند.

با این وجود، پیش از اجرای این دیدگاه‌ها باید به برخی از پرسش‌ها پاسخ داده شود. محققان شواهدی را کشف کرده اند که نشان می‌دهند سلول‌های میکروکایمریک از منابع مختلف ممکن است گاهی با یکدیگر رقابت کنند یا حتی در تلاش برای تسلط جایگزین یکدیگر شوند.

اگر همین پویایی در درمان‌های آتی انجام شود پزشکان ممکن است لازم باشد مراقب باشند که کدام سلول‌ها را و در چه زمانی به افراد معرفی می‌کنند. نکته اساسی‌تر آن که دانشمندان هنوز نمی‌توانند بگویند چند سلول میکروکایمریک برای اعمال تاثیر بر سلامت یک فرد خاص لازم است آستانه‌ای که احتمالا تعیین می‌کند که این درمان‌های نظری تا چه اندازه امکان تحقق عملی دارند.

با این وجود، حتی در میان این عدم قطعیت‌ها کارشناسانی وجود دارند که بر اهمیت احتمالی میکروکایمریسم تاکید می‌ورزند. آنان اشاره می‌کنند که سلول‌های میکروکایمریک به قدری پایدار، فراگیر و از نظر تکاملی باستانی هستند که باید تاثیری داشته باشند. این واقعیت ساده که به آن‌ها اجازه داده می‌شود در حالی که رشد و تغییر می‌کنند برای دهه‌ها باقی بمانند می‌تواند چیز‌های زیادی در مورد مصونیت و درک مان از خود به ما بیاموزد. بیانچی که خود پسری به دنیا آورده می‌گوید:"این موضوع در ذهن ام تصورم از آن چه هستم را تغییر می‌دهد و باعث می‌شود که تصور کنم هرگز بدون فرزندم نیستم و او نیز بدون من نیست".

* پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی از انواع بیماری‌های خطرناک دوران بارداری است که برای مادران با فشار خون بالا بعد از هفته بیستم بارداری ایجاد می‌شود. مادری که فشارخون بالا در بارداری داشته باشد ممکن است به پره اکلامپسی نیز دچار شده باشد. مسمومیت حاملگی تنها به معنی بالا رفتن فشارخون نیست.